Романова Софья
Нохчийчуьрчу хаамийн гIирсех мел теша бехархой?
Деношкахь Нохчийчоьнан пачхьалкхан «Грозный» телерадиокомпанин директора Дудаев Ахьмада бовзийтина Кадыров Рамзанна, цо дина омра кхочушдеш, мехкан пресса хийцамашка ялорах лаьцна.
Ткъа теший бахархой и болх пайде хиларх, меттигерчу хаамаша гойтург, дуьйцург, яздийриг нийса а бакъ а ду бохучух?
«Зуламна» дуьхьаллаттар Кадыровн кхетамехь
Кхушеран бIаьста медиа-хьостанийн болх тобар тIедиллира Кадыровс ша цунна къастийначу Дудаев Ахьмадна. Iалашо яра «Нохчийчоьнна дуьхьал ца соццуш ден идеологин тIелетарш» юхатоха.
Ткъа ма-дарра аьлча, Кадыров лерина вара шегахь мел йолу пресса, телегойтийлаш ша аьлларг, лелийнарг, динарг емалдеш хьийзачу блогерна Абдурахманов Тумсона дуьхьалбаккха. Иза ир-кара хIоттийра махкахь дестийна кхобу Кадыров Ахьмадан васта оппозиционеро IиндагIа буха кхехьа долийча.
Дудаевс бутт сов хьалха хаийтира Кадыровна, ша цуьнан буьйр кхочушдинийла – «Нохчийчоь тахана» («Чечня сегодня») агенталлин когакIел дерзийна кхо газета: "Молодёжная смена" («Кегийрхойн чкъор»), "Столица Плюс","Ан-Нур". Тумсох беркат даьлла оцу хийцамашкахь Ахмадов Чингизна – иза хIоттийна журналистийн керлачу корпорацех жоп луш волу хьаькам.
Дудаевца дехха динчу къамелехь мехкан куьйгалхочо бохура, массо а агIор, массо а кепара ницкъаш бу нохчашкара церан шатайпаналла дIаяккха арабевлла. И зулам эвсардоккхуш, буьйцучу ницкъаша пайдаоьцу геннарчу мехкашка дIабахначу нохчех, элира Кадыровс.
Нохчийчоьнна лоьш хуьлу пресса шина декъе йийкъира цо. «Цхьаболучара деккъа дIа шайна реклама еш яздо «Нохчийчоь, Кадыров, Соьлж-ГIала». …Ткъа вукхара информацеш чукхуьйсу, кхузахь хила йиш йоцург а хилла даьлларг ду, бохуш, нах хан мел ели а тешаша хилийта», - бохура Кадыровс.
«Шу бакъдерг дуьйцуш дуьхьалхIитта деза оцу зуламна», - аьлла, кхидIа бан безачу балханна некъ гайтира цо Дудаевна.
"Цхьаъ дешшехь, юьхьIаьржа хIоттаво ерриг а пачхьалкханна хьалха»
Мел теша Нохчийчуьра бахархой мехкан прессех, теллира «Кавказ.Реалиино».
29 шо долчу Соьлж-ГIалин вахархочунна Адамна хетарехь, тоьшийла дац цхьана а газетах, телевизионах – «мехкан рейтинг даима а лаккхара ю», цаьрга ладоьгIча. «Ас ца доьшу и газеташ. Наха дуьйцург ишта а ду хезаш. Политика а, телевизор а йитина ас. Ца теша со царех цхьаннах а. Адамашна пайда хилахьара аьлла арадолуш дац цхьа а газета. Оьшург интернетехь карадо», - элира цо.
«Телевизорехула гойтурггий, хьуна хьайн бIаьргашца гушдерггий тайп-тайпана ду. ЧГТРК-но, масала, махкахь юккъера алапа хIоккхул ду, боху, суна гушдерг кхин ду. Ца дуьйцу цара Iедалан белхалошкара ясакх лахьош ю, олий [Кадыров Ахьмадан фонде], амма лахьош-м ю иза», - бохура 24 шо долчу мехкан коьртачу шахьаран вахархочо Мансура.
Чурт-ТогIера Мадина а ца теша меттигерчу хаамийн гIирсаша яздечух, гойтучух, амма иза яц кхеташ, стенна эшна телегойтийле, прессе полицин декхарш дIадала. «Вайн прессо дерриг а гойту. Хьоьгара цхьаъ доллушехь, юьхьIаьржа хIоттаво ерриг а пачхьалкханна хьалха», - реза яц иза.
19 шо долу Гуьмсера Фатима а ца хьожу я «Грозный» телеканале а, я кхечу каналашка а. «Хьаьжча а, цхьа аьшпаш хуьлу буьттуш, дийнахь а, буса а цхьа Рамзан вуьйцу. Ца хаьа, цара дуьйцучух муха теша еза», - аьлла, хадийра къамел Фатимас.
Нохчийчуьрчу хаамийн гIирсех теша мегар ду, юьйцург политика яцахь, элира махкарчу дешаран центрехь болх бинчу Залинас.
"Iедалера юьйлу харцонаш цкъа а ца хьахайо. Ца теша со церан политиках. Делахь а, политика йоцуш кечйинчу программех-м теша мелла а», - элира йоIа «Кавказ.Реалиига».
Хьавас – иза а ю Соьлж-ГIалара – «пропагандин гIирс» бу элира Нохчийчуьра газеташ а, кхиболу хаамийн гIирсаш а. «Со ца хьожу цаьрга, ца теша. Интренетехь карадо суна дахарх дерг ма-дарра», - аьлла бовзийтира цо шен хьажам.