ТIекхочийла долу линкаш

ЦIеххьана кхаьчна хаам!

Петирова ПетIмат. Вайн аьрхачу, ирсечу бераллехь


Петирова ПетIмат

Вайн аьрхачу, ирсечу бераллехь

(Сан декъалчу а, декъазчу а денойн теш лаьттачу, уьш соьца доькъучу, мел зама дIаяларх, цо сибаташ ца кхоош хийцарх, суна и баккхий бIаьргаш а болуш, цу бIаьргех эгаш даккхий хин тIадамаш а долуш, хьирчинчу месашца, каралаьцна кад а болуш, цу кедахь тIаьххьара бисина тIо дIалахьош чухьаькхначу хьокхаман цуьргаш а гуш, ураме суна тIаьхьаидда, бер хилла юьсур йолчу Хьомсарна…

Дависа-кх цу марзонийн а, цу шерийн а…)

ТIехь дина цIа а доцуш, аьчкан сеткица къевлинчу цу керта йисстехь лаьтта и хьаьрса хьач… Керт йолчо цкъа а шех дезар а ца оьцуш, эца меттиг цунна бита а ца буьтуш. Урамерчу бераша мегарг заза дожа а кхиале дIаболабора цу тIехь шайн «болх». Божабераш буьххье тIе хьаладовлура хьочана, цунах дIаийча санна схьа а ца къаьсташ долу уьш тIехволучунна хаа ца тарлора, нагахь бухахь гулделла кегий бераш, дукхахьолахь зудабераш, ца хилахьара… Уьш шаьш хьала ца довлалуш, шайна ма-тов муьстаргаш юучу божаберех хьоьгура…

"Дитт кхосса-а-а", бохуш дехарш а деш, тIаккха вукхара цу буьххьехь Iашшехь шайна «са йоккхура»… цхьацца ловзоргаш йоьхуш я хуьйцуш... и "дитт" шаьш кхуссург…

Хьалха хуьлур-кх иштта... дитташ тIера муьстаргаш а йохуш, уьш чета а юхкий, чет а дусалой, божабераш дитта тIера чудуьссура... Дитта тIе ца довлало зудабераш царна тIаьхьауьдура и муьстаргаш, тIуьхкаш йоьхуш...

ТIаккха вукхара, шаьш комаьршабевлча, четара схьа а йохуш, и муьстаргаш лора... Йилиний-йилазий ца хоьржуш, церан четара схьаяьхна уьш юуш и зудабераш а хуьлура... ХIетте а цомгаш а ца хуьлура...

Я и майканаш шорйина, бехйина бохуш, дов деш наной а ца хуьлура....

Цхьа хаза хенаш яр-кха... цхьа хаза...

Юьззина бералла яр-кха... тахьтаргех а ловзуш... тIассех а, тIаккха цигаьрки пачканаш тIера знакаш схьа а йохуш, «безбойкех» ловзу бохуш цхьа ловзар а хуьлура…

ТIаккха дихлофос я дезодорант хиллачу шишана чу карбит а тосий, тIе туйнаш а тухий, и лелхуьйтуш а лелара...

Тахьтаргах ловза бинчу поппаран кеда чу а ма туьссуьйтура массаьрга а туйнаш... тIаккха юха а цунах кад беш а ма лелабора и поппар...

Ца лелош хIун дара... лаьнганах а ловзара... дошан цуьрга тIе кхакханан кийсак а латайой...

ТIамах а ловзура, «гIалгIазкхи-аьрханаш» а ловзура....

ТIаккха лийча а оьхура... эвла йистехь йолчу беша... цигахь айманаш ю...уллохь хи охьадогIуш....

Кулла бIараш а ду... Юха цхьа тIуьначу меттехь йовлуш, кхо гIа а долуш цхьа муьста бецаш яр-кха... уьш юура.... «клевер -муьстаргаш» олура вай-м царах…

Цхьа амал а яр-кха сан, массо а хIума сайна гина-зийна хила деза моьттуш… "мацалла попан гIа ва дууш" аьлла фольклорехь дешчахьана садууш дерг а кхочушдира... вайн кетIа такхийначу попа тIехь и гIаш а нисделла... хьалха уьш муха дууш хилла хьажа и гIаш а даа а диъна…

ТIаккха нитташ хьалабевлча, уьш цкъа а хийра ца хетачу ас чуттанаш йо аьлла, хьокхама юкъа а боьхкина, шуна баа ма бира… Цул тIаьхьа-м бешахь ор а даьккхина, цу ор чу цIе а латийна, тIехула яй а биллина, боккъал а чуттанаш а йира вай, баккхийчех къайлаха… И дерриг а ма леладора баккхийчех къайлаха…

Тамашийна дерг оцу массо а хIуманна хан тоар дара... тайнигех ловза а, киншкаш еша а.... оцу хьаьдда-ведда ловзарх ловза а... ТIаккха керта мел деана дечиг а ма дара, Дадина улло а девлла, чуэца дезаш... цIа еана йол а яра иштта дIайилла езаш... гIад а... дерриг а дар-кха.....

Дадас беша а ма дуьгура... буц йоккха хьалаялале цу юкъара баьIIаш а, мангална новкъа хуьлу яраш а дIаяха... ТIаккха вай ваьш цхьацца дакъа билгалдора... "хIоккхул меттиг дIаяьлча ахь тхо лийча дохуьйтур дуй?", "цIазамаш лахьо дуьгур дуй?", – олий... ТIаккха Дадас дига а дуьгура, шен дош кхочушдеш...

Юха мангал хан хилча, йол гулъян а дуьгура... и цIа ян а.... Дечигах ша дой доккха йоьлйоьхьа хуьлура… Йол литтане ерззол воцчуьнан и текхон дезара… Мел къахка гIоьртича а, кIелхьара ца волура и йолйоьхьа текхорах… тIаккха вовшашлахь рагI а хIоттайой массара а роггIана хьокхура и…

Жимма андадевлча-м лома а дуьгура... Ирсан цхьа дакъа дар-кх цига Дадица йол гулъян дахар а....

Лома доьлхуш-м Дадас говра хоуьйтура… гIаш бан гена некъ бара и... дIакхаьчча гIуллакх дан а кархадер дацара… Ломара цIехьа бо некъ мелла а хаза хуьлура... совца а совцуш, мангал-комарш а юуш.... Цкъа а сиха ду я Iаржлуш ю... я кхин бахьана ду олий, сих а ца вора Дадас.... ЧIогIа хаза говр а яра... Казбек цIе а йолуш... доьзалера цхьа адам санна хьоме а ма яра и....

Караеана мерза хIума цунна дIалора... цкъа а и вайна яа дага а ца догIура... "Казбекана чIогIа езаш хилла хIара, мел хазахеттера цунна и шена елча", олий, говрана дIаяайора... Цо и юуш, хьовса массо а гулдала дезаш дара... Дада а схьатакхавора вайца... Цо: "Говро хIуъа а ма юу... мерза хIуманаш шайна яа", - аьлча, и мел ца дезалора!

Вуьшта, ваьш цхьа хIума эцча, уггар а хьалха Дадина лора.... "Дада, хIара яалур ярий хьоьга, кхуьнца чай малалур дарий?", – олий... ТIаккха Дадас: "Дадига ца яалуш хIун ю?!", – олий, схьаоьцура... Карахь дIаса а хьовзайой... "ХIара-м чай мелла йойу хIума а ма яц, чай мелла ваьлча, самукъенна тIеюу хIума ю, ца еза суна хIара, шайна яа", – олий, схьалора... ТIаккха, виттане вай ша ца витича, екъа а йоькъий, юура...

Ткъа и шолгIа говр эцча Дадас, и Орлик тIе ца лацалуш хьийзара… ца езара и… Казбекан метта вай леладора Орликца эмгаралла… Дадас цунна хIоъ бала тIоьрмиг тегча а, Казбекана эшам беш хеташ… цуьнан тишаниг Орликна а битина, и керланиг Казбекана бита безаш хеташ… Амма Дадас кхетийра цунах… Казбек дегI доккха долуш ю, тIаккха Орликна цуьнан тIоьрмиг мегар бац, аьлла…

Дада кхин цхьаьннан а воцуш, вайн вара… цуьнан доьзалан а вацара и вайн санна… Сарахь гонаха а девлла, сарралц мел лелийнарг а, кхана лело дезарг а, дукха мила веза а… дерриг а Дадица доькъуш… Кхана ишколе дахча, цигахь урок дIа муха юьйцур ю а… Цкъа музыкин ишколера цхьанхьа къовсадаларе дуьгуш, цигахь ваьш гойтурйолу программа, даима санна, Дадина гойтуш, уггар а жимахйолу хьо хелхаяьлча... юкъара дIайолуш, бакъдолчу зудаберо санна, меллаша тIараш тохаран кеп а хIоттош... И хазделлачу Дадас... "Ой, хьо кхин цкъа а ялал, и айхьа хIинцца тоьхна жIост а тухуш...", - аьлча, цунах дуьйлуш и юх-юха дуьйцуш лелар а...

Иштта и мерза хенаш а, марзонаш а, уьйраш а… бераллин суьрташ а… цу аьрхачу, ирсечу берраллин суьрташ…

Петирова ПетIамат нохчийн кхузаманахьлера байтанча ю. 1982-чу шеран чиллан-беттан 12-чу дийнахь Элистанжа юьртахь дуьнен чу яьлла Петирова ПетIамат. Циггахь кхиамца чекхъяьккхина юккъера школа. Доьшуш йолуш тасаделла цуьнан литературица гергарло.Лакхарчу классашкахь доьшуш йолуш йолаелла байташ язъян. Юккъера школа кхиамца чекхъяьккхина яьлча, Нохчийн Республикин пачхьалкхан университетан филологин факултет чекхъяьккхина. 2006-чу шарера 2008-чу шаре кхаччалц «Книжни издательствехь» болх бира ПетIамата. ХIинца «Исламан зIаьнарш» цIе йолчу республикин газетехь коьртачу зорбанчан болх беш ю.

XS
SM
MD
LG