Your browser doesn’t support HTML5
"ЦIера" нохчий, "арахьара" нохчий...
Кху цIахь гIийла лол бетташ, мискалла дIакхехьнарг вогIу цигара хьажа-хIотта, олуш ма-хиллара,чу са а деъна, цIерачарна гIо-накъосталла дан ницкъ болуш. Царах дукхахберш »велла велира со хьалххе цига дIаваха ца гIоьртина» бохучу маьIнехь дагахьбалламе ойла кхобуш а хуьлу.
Официалан даре дарца карарчу хенахь Европан пачхьалкхашкахь веха хIора 4-5-гIа нохчо. Цига кхача салаьттарш хьесапе эцча,йоккха юкъ ялале хIора 2-гIа нохчо Европехь хила а сахьт дац. Цхьаболчу говзанчаша-м 11-12 шарахь хила тарлуш лору и саннарг. Къоман хиндолчун бала мел кхочучарна лазаме долург ду цу геналлехь дуьнентIе довлучу 70-80% нохчийн берашна ненан мотт хууш цахилар,вайнехан гIиллакхаш-Iадаташ,ламасташ царна хийра хилар.
Цу бакъдолчунна,вайнахана юьхькIаме боцчу хиламна, даггара саготта а волуш,орца боъхучех,адам самоне доьхучех цхьаъ ву хьехархо,байтанча Цуцаев Iалавди. Цо шатайпа дустар а далош дуьйцу дерриге къомана а хьалха лаьттачу ирачу хаттарх. Дагалецаме васт кхолларца гойту цо нохчийн къомана тIебазбелла лаьттачу кхерамах. Цу хьокъехь ишта къамел нисделла тхойшиннан.
Цуцаев: «Дозанах а буьйлуш эзарнаш нохчийн дIаэхаро кхоьллина сан кхетамехь гIаргIулийн васт. Суна тайниг гIаргIулеш шаьш дIаяхаре терра юха а ма йогIу. Шайн гIиллакхаш а ма дохьу цара шайца схьа .Ткъа адамаша? Цкъа и байт еший ас?
ГIаргIулийн а ма ду шайн Iадат, мохк битар, ерзар юха.
Кхузара шелонаш лалац, цигара йовхо дукха,
Гуьйренца махках а къаьстий, назманца уьш йоьлху дIа.
Тамехь ю кхузара бIаьсте, гIолехь ду цигара Iа.
ГIаргIулийн ма ду шайн ламаст, могIа беш цхьа низаме.
ХIоттийна джамIатан ламаз, Къилбехьа уьш йоьлху те?
ГIиллакх а шайниг ду церан, амалш а,мотт а бу шайн,
Коьртаниг дIадехьнарг цIеран,юхадар, баьхначун дайн.
Оцу гIаргIулеша лардо-кх шайн гIиллакх ,Iадаташ. Наггахь цаьрга стигал Iаьршашка хьала а хьожуш, адамаша а масал эцар мегар дар-кх царех. Тайп-тайпанчу бахьанешна ихина дIа-м,амма царех дукхахберш нохчаллех бухур бу-кх аьлла шеко йоккха а ю-кх».
Нохчийн махках бийларх, царлахь кегийчарна,тIекхуьучу чкъурана ненан мотт хууш цахиларх дийцинчу Цуцаев Iалавдина хетарехь океана чохь кхоллало цунами олу инзаречу йоккхачу тулгIенах тера, бохаме киртиг ю къоман кханенна тIехIотта тарлуш ерг. И хало къарьян уггар хьалха оьшург къоман цхьааллин бух тIехь кхетам бу. Цу кхетаман Цуцаевс чIагIдарца бух-орам хилла дIахIотта деза ненан мотт айар,денбар,и ца хилча къам къомара долуш хилар.