Your browser doesn’t support HTML5
Йовш яц Нохчийчуьрчу тIемийн ларш
Карладоху цу дийно халкъан эшаран дешнаш.
„…Шелваларна ва кхоьруш, мацваларна ва кхоьруш,
аганан кохкараш малделла, вожарна ва кхоьруш,
со тахна воьжна де ахь муха ловр ду-те?
Со вина сан нана собаре хилалахь...“
ТIаккха карладовлу хийла ша хала кхиийна кIант хьалахIоьттинчу, цунах шена гIортор хиллачу дийнахь вен а вийна, я тIепаза вайна бисинчу нанойн сибаташ. Цара шайца даима а лелош хилла шайн оьрсаша я оьрсашца цхьаьна арабевллачара лецна дIабигина, лар йоцуш байначу кIентийн суьрташ.
Дукха дегIаца а, киснашкахь а лелорна лилхина, ситтина хуьлура и суьрташ, цхьаццадерш хено маждина. Цара хаамийн гIирсашкахь я адамийн бакъоларъяран цхьаьнакхетараллашкахь болхбечарех цхьаъ шайна гича, хьала а дохий, гойтура и суьрташ, „хьажахь, ца гина хьуна, бIаьрг ца кхетта хьан цхьанхьа а, яздехьа, схьахоьцур вац-те, цо дина хIумма а ма дацара“, олий.
Карлайолу ГIойистера пхи кIант тIамехь вийна нана. Карлайолу Соьлж-ГIалин йистехь Iуьллучу Катаямера иштта пхи кIант вийна йолу нана. Карлайолу РегIатIехьара кхо кIант туьтмIаьжгаш йоьхкинчу оьрсийн эскархоша устаг1ийн готичу а лилхина, дIавигича дуьйна схьа церан лараш лоьхуш лелла йолу нана.
„Сайнчарах хIумма а ца хезна хьуна?“ - олий, хоттура цо даима а цу хенахь Соьлж-ГIалахь сих-сиха карош хиллачу цIейоцчу кешнашкахь керла-керла декъеш карийначохь тхо вовшахкхетча.
Карлайолу 2012-чу шарахь Соьлж-ГIалара ГIалгIайчу йоьдучу жимчу, шех нахалахь „марштрутка“ олучу автобус чохь сайна евзина хилла цхьа зуда. ТIехьажча, 45, я мел дукха а 50 шо хир долуш яра иза. Суна цкъа а гина йоцчу цо, ша со йолу меттиг а лехна, цига ян гIерташ яра элира, шена сийсара гIенахь хьо гинера, аьлла.
Суна иза юьхьанца коьртана телхана хила мега аьлла хийтира. Цу хенахь дукха хуьлура шайга даьхкинчу вонаша, я нийса аьлча, мостагIчун къизалло шайга дахкийначу вонаша коьртана галбаьхьна, хьекъалх тилла нах. Амма сиха кхийтира, и зуда коьртана телхана-м тешна а яцара, мелхо а, шегарчу иманах а, собарх а милла а цецвала а йиш йолуш, тамаше турпал-зуда хиларх.
Ши кIант дIавигинера цуьнан оьрсийн эскарерчу чаьлтачаша, шайн цIера лаьцна. Цхьа а бехк-гуьнахь а воцуш. Хьалхарниг, 26 шо дерг, ша зуда ялийначу буса, тойне гулбелла нах шайн-шайн цIабирзинчул тIаьхьа, сахуьлучу хенахь чулилхинчу эскархоша дIавигинера, Iадийначохь жима нускал а, тIеетталуш нана а юьтуш.
Иза вигина меттиг, я цуьнан лар ца карош бIаьрзе нана а лелаш, бутт балале шозлагIа кIант, 18 шо бен а доцуш волу, иштта чу а лилхина, тIеетталучу нанна масатоьпан мукъ тоьхна, йожа а йина, дIавигинера БТР-ашца неIаре баьхкинчу салташа. И шиъ бен кхин доьзалхо а ца хиллера цуьнан, къона йолуш йисина, уьш лелош Iийна йолчу.
Цо соьга суьрташ гайтира, „нана яларш, хаза хилар бен кхин бехк ма бацара кху шиннан, мичахь ву-те хIара шиъ?“ бохуш. „ Ца гина хьуна и шиъ цхьанхьа а, хьахош а ца хезна хьуна?“
Суна ца хаьара цу шиннах хIумма а. Амма и зуда цкъа а йиц ца ло. ХIун хилира-те цунах? Цуьнан шина кIантах? Шерашкахь оьрсийн чалтачаша Нохчийчуьрчу сайн журналистан некъашлахь, мел гинчу къизаллашна юкъахь, тIепаза байначийн сибаташна юкъахь, эрча даьхначу декъешна юкъахь, берашна боьлхучу наношна а, наношна доьлхучу берашна а юкъахь цкъа цу зудчуьн санна гIайгIане а, сирла а, собаре а сибат ца гина суна.
Цуьнан сибат - цу тIеман сибат, цу тIамо шаьш хала кхиийначу кIентех, цу кIентех шайна гIорторш хуьлучу дийнахь баьхначу нанойн васт санна хетало суна хIинца а.
Иза а, кхин эзарнаш нохчийн наной а - итт, пхийтта, ткъа, ткъе пхеа шарахь шайн кIентех лаьцна цхьа а хIума ца хууш, амма уьш цкъа мацца а, шаьш далале, Дала цIаберзор хиларх тешаш, дийна ца берзабахь, дIадолла дакъа дерзийна а, церан дог эца, царна сатийсам бала йиш яцахь а...